¥Is;hkag oඬqjï §ug
miqng jkafka kE
ckdêm;sjrhd
md¾,sfïka;=fõ§ lshhs
ffu;%S md,khla m%;sm;a;s m%ldYh i|yd udfj; n,h ,ndÿka ck;djf.a m%d¾:kh ¥Is;hska fy,sorõ fldg Tjqkag tfrysj kS;sh l%shd;aul lsÍu nj;a ta i|yd lghq;= lsÍug lsisúfgl;a miqng fkdjk nj ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak uy;d mjihs' wo md¾,sfïka;=fõ kj ieisjdrh wdrïN lrñka md¾,sfïka;=j yuqfõ ckdêm;sjrhd fï nj i|yka lf<ah'
ckdêm;sjrhd isÿl< iïmQ¾K l;dj my;ska"
.re l:dkdhl ;=uks" .re uka;%Sjreks"
wm rfÜ b;sydifha meje;s uyue;sjrK w;ßka jvd;au iduldó f,i meje;ajqKq uyue;sjrKfhka f;aÍ m;a ù iák furg ksfhdað; m%cd;ka;%jdofha kshuqjka jk Tn fj; Y%S ,xld ck;djf.a iqNdYsxikh msßkud wNskj md¾,sfïka;=j fj; ms<s.ekSug ,eîu i;=gla'
oYl mylg wdikak foaYmd,k w;aoelSï o bka jir 26 la md¾,sfïka;=j ksfhdackh lrñka o ,o mkakrh o iys;j ud 2015 ckjdß ui 08 jeksod mej;s ckdêm;sjrKfha § úmlaIfha fmdÿ wfmalaIlhd f,i bÈßm;aj ch.%yKh l< wjia:dfõ§ ud yg Pqkaoh ÿka fkdÿka ifydaor rgjeis ck;djg udf.a ia;=;sh mqo lsÍug fuh wjia:djla lr .kakjd'
.re uka;%Sjreks"
fuf,i Tn bÈßfhys lrk uf.a fuu m%ldYh u.ska md¾,sfïka;= m%cd;ka;%jdofhys ;j;a tla iïm%odhla kej; ;yjqre flfrkjd ì%;dkH iïm%odhg wkqj rdcdik l:dj f,i o weußldkq m%cd;ka;%jdohg wkqj iudrïNl foaYkh f,i o ye¢kafjk fuu uQ,dik m%ldYfha wruqK jkafka wNskj wdKavqfõ ks, m%;sm;a;s m%ldYh ixlaIsma;j md¾,sfïka;=jg bÈßm;a lsÍuhs'
ug fmfkk wdldrhg ck;dj fjkqfjka kS;s iïmdokh lrk uyck ksfhdað;hska jk Tn bÈßfha ñka fmr mej;s lsisÿ md¾,sfïka;=jla fyda tys ksfhdað;hska uqyqK fkdÿka wdldrfha wNsfhda. .Kkdjla f.dv kef.ñka mj;skjd Tn okakjd" fï jk úg;a ñ,shk .Kkla YS% ,dxlsl ck;dj ish w;a, u;g f,dalhu iïnkaO l< yels kùk ;dlaIKsl WmlrK Ndú;d lrkjd ta jf.au wm .,a ,E,s f.k fmr mdi,a .shd fuka wfma ore uqKqmqrka ,emafgdma mß.Klfhka o tyd .sh whsmEÙ tlla /qf.k fmr mdi,a hk Èkh fuu md¾,sfïka;=fõ Oqr ld,h ksu ùug fmr Wod úh yelsj ;sfnkjd fï rfÜ kS;s iïmdolhka f,i ck;dj Tn ish¨ fokd f;dardf.k we;af;a fujka mßj¾;kSh hq.hl § nj Tfí wjOdkhg fhduq lsÍug uu leue;shs ta wkqj Y%S ,dxlsl cd;sh jYfhka wm tlg ne| ;nk wmf.a ixialD;sl yr moaO;sh tf,i u /ql .ksñka Wod jk ta kj hq.h fjkqfjkq;a ta kj mrïmrdfõ wNs,dYhka fjkqfjkq;a wkd.;jd§ f,i fï rg f.dvke.Sfï wNsfhda.h wm ish¨ fokd yuqfõ ;sfnkjd'
wm rfÜ cd;sl wdrlaIdj iïnkaOfhka ud m<uqj hula wjOdrKh l< hq;=hs Y%S ,xldfõ wdKavqC%u jHjia:djg wkqj ;%súO yuqodfõ fiakdêkdhlhd o wdrlaIl weu;sjrhd o jYfhka uu fï rfÜ cd;sl wdrlaIdj iy tald.%;dj iïnkaO mQ¾K j.lSu orkjd ta j.lSu ud fkdmsßfy,d bgq lrk nj;a tu ld¾hfha§ Tfí mQ¾K iyfhda.h iy lemùu fjk;a lsisÿ lreKla yuqfõ fojeks fldg fkdi,ld ud yg ,nd fok f,i;a Wolau b,a,d isákjd'
wÈka werfUk md¾,sfïka;=j YS% ,xld foaYmd,k b;sydifha jeo.;a ikaêia:dkhla iksgqyka lrk nj uf.a yeÛSuhs' ksoyiska miqj wo jk ;=re;a wm i;=j mej;sfha tla m%Odk mlaIhla jgd wfkl=;a l=vd mlaI tla ù f.dv k.d .;a iNd. wdKavq ms<sn| w;aoelSu muKhs' tfy;a cd;sl w¾nqo yuqfõ rfÜ m%Odk foaYmd,k mlaI ;u foaYmd,k tÈßjdÈlï mfil oud iïuq;sjd§ ikaOdk rchka msysgqjd .ekSu ms<sn| wdo¾Y f,dalfha úúO rgj,ska yuq fjkjd' j¾K fNaojdoh ks, jYfhka wjika l< jydu ol=Kq wms%ldfõ m%Odk foaYmd,k mlaI jd¾.sl fn§ï uq,skqmqgd oeóu;a rgg fõ.j;a ixj¾Okhla <Ûd lr .ekSu;a wruqKq lr .;a$ iïuq;s ikaOdk rchla f.dv ke.=jd' Y%S ,xldj yuqfõ we;s cd;sl iy cd;Hka;r wNsfhda.j,g iduQyslj uqyqK §u i|y fujeks u iïuq;sjd§ ikaOdk rchla wm rfÜ f.dv k.d .; hq;=j ;snQ iaj¾Kuh wjia:dj jQfha Y%S ,xldj mYapd;a hqo iuhla fj; msh ke.+ m<uq fudfyd; jQ nj ud ;rfha úYajdi lrkjd'
tfy;a oYl ;=kla mqrd wLKavj mej;s hqouh jd;drKh ;=< rdcH md,kh fufyhjQ wm rfÜ m%Odk foaYmd,k mlaI folg wú fkd.efgk iduldó Y%S ,xldj mQ¾K m%cd;ka;%jd§ rduqjla ;=< md,kh l< hq;af;a flfiao hkak ms<sn|j ;snQ wvq w;aoelSï fya;=fjka tÈßjd§ foaYmd,kh fjkqjg iïuq;sjd§ foaYmd,kh rg ;=< ia:dmkh lsÍug iu;a" m%Odk mlaI foflys tl;=fjka f.dv kef.k iïuq;s)ikaOdk rchla msysgqjd .kakg wms wfmdfydi;a jqKd'
cd;sl wdKavq ixl,amh u; mokï j" rfÜ m%Odk foaYmd,k mlaI fofla iduQysl;ajfhka f.dv kef.k iïuq;sjd§ ikaOdkfha m%Odk ld¾hh jkafka ish¨ ckfldgia w;r ixys¢hdj f.dv ke.Su;a" iudc)wd¾:sl ixj¾Okh;a tlajr idlaId;a lr .ksñka 2020 § Wod jk kj f,dalhg;a bka Tífnys we;s cd;sl iy cd;Hka;r wNsfhda.hkag;a tlfia id¾:lj uqyqK Èh yels Wiia udkj ixj¾Okhla lrd fï rg /f.k hduhs'
úfYaIfhka u" wfma rg oYl ;=kla mqrd hqoaOhl meg,S isáh§" wdishdfõ wm jeksu b;sydihla ysñj ;snQ rgj,a fukau wmg;a jvd ÿ¾j, iudc)wd¾:sl ;;a;ajhl mej;s we;eï rgj,a tu ld,h ;=< fõ.j;a ixj¾Okhla w;a lrf.k ;sfnkjd' tu ksid ta rgj,a iy wfma rg w;r úYd, ixj¾Ok mr;rhla f.dvke.S ;sfnk nj wm wu;l l< hq;= kE' fuu ixj¾Ok mr;rh wju lr .ekSfï wNsfhda.h ch .ekSfï uQ,sl C%fudamdhla f,i m%udo ù fyda m%Odk foaYmd,k mlaI foflys iqixfhda.fhka iïuq;s ikaOdk rchla f.dv ke.Sfï wjYH;dj ud ÿgqjd' ud 2015 ckdêm;sjrKh i|yd bÈßm;a l<" ffu;%S md,khla m%;sm;a;s m%ldYkfha meyeÈ,sj olajd we;s mßÈ" cd;sl iïuq;s)ikaOdk rchla msysgqùug ud uQ,sl;ajh .ekSug lghq;= lf<a fï wjYH;dj fkdmudj bgq lsÍfï wNs,dYfhka' fuu md¾,sfïka;=j fojirla i|yd iïuq;s ikaOdk rchla f.dv k.kafka tu cd;sl wjYH;dj bgq lsÍu i|yd hs' th fï rfÜ kj ÈhqKq foaYmd,k ixialD;shl wdrïNh nj ud úYajdi lrkjd'
tf,i fuu md¾,sfïka;=j ;=<ska ìys jk iïuq;s)ikaOdk rcfha kHdh m;%h ieliSfï§" miq.sh ckdêm;sjrKhg uúiska bÈßm;a l<" fï rfÜ nyq;r ck;djf.a wkque;shg md;% jQ ffu;%S md,khla ) ia:djr rgla m%;sm;a;s m%ldYkh uQ,sl moku jYfhka mj;skjd' tfiau" miq.sh wf.daia;= 17 jeksod mej;s uyue;sjrKh fjkqfjka md¾,sfïka;=j ksfhdackh lrk m%Odk foaYmd,k mlaI jk hy md,kh i|yd jk tlai;a cd;sl fmruqK úiska bÈßm;a l< ”mxpúO C%shdj,sh” m%;sm;a;s m%ldYkh o tlai;a ck;d ksoyia ikaOdkh bÈßm;a l< ”wkd.;hg iy;slhla” m%;sm;a;s m%ldYkh o ck;d úuqla;s fmruqK bÈßm;a l< ”yDoidlaIsfha iïuq;sh” iy fou< cd;sl ikaOdkfhys ue;sjrK m%ldYkh o udf.a ”ffu;%S md,khla ) ia:djr rgla” m%;sm;a;s m%ldYkfha bÈßm;a lr we;s hymd,k uQ,O¾u uq,a fldg .;a m%;sm;a;s rduqj iu. oekgu;a ikaikaokd;aul wOHhkhlg ,la fldg ;sfnkjd' ta wkqj" udf.a ”ffu;%S md,khla ) ia:djr rgla” m%;sm;a;s m%ldYkh u.ska y÷kdf.k we;s wkd.;jd§ oelau iu. iu.dó iy Bg wkql+Q, m%;sm;a;s fhdackd iïmsKavkh fldg kj iïuq;sjd§ ikaOdk rcfha m%;sm;a;s iïmdokh ta weiqßka isÿ lsÍug uu lghq;= lrkjd'
.re l:dkdhl;=uks"
hï rgla fyda cd;shla iajlSh wkkH;dfõ moku jYfhka i,lkafka trfgys wdKavqC%u jHjia:djhs' wdKavqC%u jHjia:dj cd;sfha W;a;Í;r f,aLkh f,i wm i,lkafka ta fya;=fjka' ksoyfia isg f.jqKq jir 60l ld,h ;=< wdKavqC%u jHjia:d ;=kla wms C%shdjg kxjd ;sfnkjd' tfy;a wo jk f;la wmg Y%S ,dxlsl cd;sfhys moku f,i ish¨ fokdg tlÛ úh yels jHjia:djla iïu; lr .ekSug fkdyels ùu wNd.Hhla' úfYaIfhka u" wo wm rfÜ C%shd;aul jk 1978 wdKavqC%u jHjia:dj iïu; jQ Èkfha mgka u tys moku jk úOdhl ckdêm;s Oqrh iy ue;sjrK C%uh ms<sn|j fndfyda md¾Yjhkaf.a ueisú,s iy úfrdaO;d t,a, fjñka mj;skjd' ”ffu;%S md,khla ) ia:djr rgla” m%;sm;a;s m%ldYkh ;=< ud ta ms<sn|j úfYaI wjOdkhla fhduq lr ;sfnkjd' 1978 wdKavqC%u jHjia:djg tla jQ 19 jHjia:d ixfYdaOkh iïu; lsÍu udf.a ue;sjrK m%ldYkfha tla m%Odk fmdfrdkaÿjla bgq lsÍula' úOdhl ckdêm;s C%uh ;j ÿrg;a mej;sh hq;=o" tfia kï tys iajNdjh flfia úh hq;=o hkak ms<sn| wjika ks.ukh .ekSu Tn wiqka f.k isák fï md¾,sfïka;=fõ j.lSula' udf.a ;j;a m%Odk ue;sjrK fmdfrdkaÿjla jQfha oYl ;=klg wdikak ld,hla ;siafia ck;d wm%idohg iy ms<sl=<g ,laj ;sfnk iudkqmd;sl Pqkao C%uh ;=< wka;¾.; wjdisodhl iy kqiqÿiq ,laIK;a Bg wkqnoaO ukdm Pqkao C%uh;a fjkia lsÍuhs' miq.sh md¾,sfïka;=fõ Oqr ld,fha w. Nd.fha§ ud bÈßm;a l< 20 jk wdKavqC%u ixfYdaOk fhdackdj u.ska Bg wjYH uQ,sl moku fï jk úg;a imhd we;s nj Tn okakjd' ta wkqj"ish¨ foaYmd,k mlaIj,g fuka u isú,a iudchg o tlÛ úh yels jvd;au iqÿiq ue;sjrK C%uh iïmdokh fldg iïu; lsÍfï ft;sydisl ld¾hNdrh o Tn wiqkaf.k isák fuu md¾,sfïka;=jg mejfrkjd'
mYapd;a hqouh Y%S ,dxldj ;=<" ixys¢hdj" iyÔjkh iy ixj¾Okh wruqKq lr .;a wNsudkj;a Y%S ,dxlsl cd;shla f,i ke.S isàug kï wm úiska wjYHfhkau .; hq;=j ;snQ" tfy;a wmg fuf;la .ekSug fkdyels jqKq foaYmd,k ;Skaÿ" ;SrK iy m%;sixialrK iïmdokh lsÍfï j.lSu mejfrkafka;a ck;d ksfhdað;hska jYfhka Tn wiqkaf.k isák fuu md¾,sfïka;=jghs' isxy," fou<" uqia,sï" n¾.¾" uef,a iy wd§jdiS ckhd o we;=¨ ish¨ ck fldgiaj, ixys¢hdfjka o fn!oaO" yskaÿ" bia,dï" iy C%sia;shdks wd.ñl lKavdhï w;r iyÔjkfhka o iukaú; jk kQ;k Y%S ,dxlSh cd;sh f.dvke.Sfï fufyjfrys fldgialrejka njg Tn wo m;aj isákjd' tu ld¾hfha§ ckdêm;sjrhd jYfhka ud úiska ,nd Èh hq;= kdhl;ajh" u. fmkaùu iy iyfhda.h fkdmudj ,nd §ug uu lem ù isákjd' tu foaYmd,k .uka uf.a §" m%nqoaO" m%Yia; m%cd;ka;%jd§ cd;shla f,i Y%S ,xldj Tijd ;eîu fuu md¾,sfïka;=fõ j.lSula jk nj uu wjOdrKh lrkjd'
.re l:dkdhl;=uks"
wm rg i;= jákdu iïm; wfma udkj iïm;hs' udkj iïm; woaú;Sh f,i ixj¾Okh lsÍu wm rfÜ ixj¾Ok C%shdj,sfha moku nj uf.a úYajdihhs' kQ;k f,dalh úYd, jYfhka ;dlaIKsl ch.%yK ,nd .ksñka isák jd;djrKhla ;=< hï rglg uOH wdodhï uÜgñka Tíng .uka l< yelafla ish rfÜ mqyqKq Y%uh iq,N lsÍfuka muKhs' tneúka" cd;sl iy cd;Hka;r Y%u fj<|fmdf<a ´kEu wjYH;djlg .e,fmk mßÈ Y%S ,dxlSh Y%u n,ldh iún, .ekaùu fyj;a ksmqK;d ixj¾Okh uf.a rcfha m%uqL;djla fia i,lkjd'
21 jk ishji hkq wdishdfõ ishji nj ud Tng isysm;a l< hq;=hs' f,dal wd¾:slfha flakao%h f,i wdishdj ke.S isák ikao¾Nhla ;=< W;amdokh jk wd¾:sl bv m%ia:djkaf.ka Wmßu m%;s,dN ,nd .; yels jk wdldrfha NQ)foaYmd,ksl msysàula wm rgg iajNdúlju ysñj ;sîy wmf.a Nd.Hhla nj lsj hq;=hs' fuf,i"iajNdj O¾uh úiska u wm fj; ,nd § we;s fuu u.Ûq wjia:dfjka Wmßu m%;s,dN ,nd .; yels jk mßÈ wmf.a bÈß wd¾:sl m%;sm;a;s" ie,iqï iy Wmdhud¾. ieliSu wm ieuf.a uQ,sl j.lSula fjkjd'
wfma wd¾:sl ie,iqï ieliSfï C%shdj,sfha § ld,dka;rhla ;siafia wjOdkhg ,la fkdjqKq jeo.;a lafIa;% iy ta yd iïnkaO .eg¨ .Kkdjla ;sfnkjd' iajhx)/lshd iy l=vd mßudK jHjidh uQ,sl fldg.;a wúêu;a wd¾:slh ta w;ßka m%Odk fjkjd' wm rfÜ cd;sl wd¾:slhg wúêu;a wd¾:sl lafIa;%fhka ,efnk odhl;ajh ie,l+ úg" tu lafIa;%h flfrys óg jvd jeä rdcH wjOdkhla iy idOkSh w; §ula wjYH fjkjd'
ia:sr wdohï fkd,nk iq¨ mßudK jHjidhlhska iy f.dú ck;dj fj; laIqo% Kh iy uQ,H l,uKdlrKh ms<sn| uQ,sl wjfndaOhla ,nd §u u.ska .%dóh wd¾:slhg w;a je,la iemhSug uf.a rch lghq;= lrkq we;s'
hymd,k uQ,O¾u fmrgq lr .;a ”ffu;%S md,khla” m%;sm;a;s m%ldYkh wkqu; lrñka ud fj; nyq;r ck;dj ,nd ÿka ckjrfuys tla uQ,sl wfmalaIdjla jQfha ¥IKh msgqoelSu iy rdcH foafmd< iq/lSuhs'tneúka ¥IKh" jxpdj iy kdia;sh msgq oelSug we;s lemùu uf.a rcfha uQ,sl m%;sm;a;shla fjkjd' ¥IKh u¾Okh lsÍu i|yd oekg mj;akd wdh;ksl jHqyh ;j ÿrg;a Yla;su;a lsÍug;a" rdcH foafmd< wjNdú; l< njg fpdaokd ,nd we;s mqoa.,hskaf.a ;rd;sru fkdn,d Tjqkaj lsisÿ mlaI.%dyS;ajhlska f;drj wêlrKh bÈßhg meñKùug;a uu miqng jkafka kE'
wo wfma rg uOH wdohï ,nk rgla nj Tn okakjd'wmf.a b,lalh úh hq;af;a fuu md¾,sfïka;= Oqr ld,h ;=< ta wdodhu ie,lsh hq;= f,i by< kxjd,Sug bjy,a jk uQ,sl wd¾:sl Wmdhud¾. Läkñka iy id¾:lj Èh;a lsÍuhs'
tfy;a ÈhqKqfõ m%;s,dN rfÜ b;d Okj;a iq¨;rhla muKla w;a ú¢kd úg" w;s uy;a nyq;rhla È<s÷ nfjys w.dOhg weo jefgkjd kï Y%S ,xldj wd¾:sl jYfhka id¾:l jQ rgla hehs ye¢kaùug wmg yels jkafka kE' tneúka talmqoa., wdodhu by< kxjd,k w;ru wdodhï fn§ hdfï úIu;dj wju lsÍu u.ska rfÜ uOHu mka;sh ;j ÿrg;a mq¨,a lsr,Sug lghq;= l< hq;=j ;sfnkjd'
tfukau" ixj¾Okh wfma rfÜ iEu ;eklgu tl fia .,d hdug ie,eiaùu uf.a rcfha j.lSula' úfYaIfhka u" hqoaOfha Rcq f.dÿre njg m;a jQ W;=re kef.kysr fuka u udhsï .ïudk f,i ye¢kajqKq m%foaY fj; o rfÜ wfkl=;a m%foaY j, msysgd we;s ÿIalr .ïudk fj; o ixj¾Okfha wreK¨ Wod fldg" ixj¾Okh rg mqrd iudkj Èh;a lsÍfï j.lSu uf.a rch Ndr f.k ;sfnkjd'
f,dalfha fndfyda ld¾ñl rgj,a fõ.j;a wd¾:sl j¾Okhla w;a lr f.k we;af;a iuia; udkj j¾.hdg u wys;lr f,i n,mdk wkaofï úYd, mdßißl ydkshla isÿ lrñka' tfy;a fï jk úg Tjqka .sh .ufka wys;lr m%;sM, y÷kd f.k we;s ta rgj,a ld¾ñl wd¾:slhkaf.a isg oekqï mdol wd¾:slh" kfjda;amdok wd¾:slh" yß; wd¾:slh iy ;sridr ixj¾Okh jeks ixl,am fj; keUqre fjñka isákjd' ud fuys§ wjOdrKh lrkjd Y%S ,xldj udkj ixj¾Ok b,lal iy iudc)wd¾:sl wNsjDoaêh lrd <Ûd jk .ufka §" wm rg f,dalfha iqkaor;u rgla njg m;a lrk" ks,a, msreKq mßirhg" iod yß; jkdka;r moaO;shg" fyda jk Ôù ixy;shg lsisÿ wdldrhl ydkshla isÿ fkdúh hq;= nj' ta u. hdug" wm wkq.ukh l< hq;af;a ”ika;=IaÀ mrux Okx” hehs nÿka jykafia úiska iïmsKavkh fldg jod< fn!oaO wd¾:sl isoaOdka;h nj ud úYajdi lrkjd' fidnd oyug tfrysj f.dia ia:sridr ixj¾Okhla w;a lr .; fkdyels nj f,dalh oeka wjfndaO lr .ksñka isákjd'jir 2500la ;siafia wfma rg fmdaIKh lrk fn!oaO o¾Ykh fidnd oyu iu." Bg wkq.;j" uOHu m%;smodj wkq.ukh lrñka ika;=Iaáh iy fi!Nd.Hh w;a lr .; yels wdldrh wmg fmkajd fokjd' kQ;k hq.hg msúiSfï§" wm rg i;= fn!oaO wd¾:sl oelau úYd, iïm;la iy Nd.Hhla fia ud i,lkjd' wm fï rg wfma orejkag odhdo l< hq;= jkafka" f,dj jeäu NdKav yd fiajdjka m%udKhla mßfNdackh lrk rgla f,i fkdj" wju mßfNdacklska Wmßu ;Dma;su;a Ndjh ,nd .ekSug iu;a" fi!Nd.Hu;a iy ixis÷Kq ck;djla isák rgla f,i fkdfõo@
.re l:dkdhl;=uks" wm Ôj;a jkafka f.da,ShlrKh jQ kj f,dal rgdjla ;=<hs' tys§" f,dj iEu rgla u wmg jeo.;a' Tjqkaf.ka wmg;a wmf.ka Tjqkag;a bf.kSug fndfyda foa ;sfnkjd' tneúka" újD; Ndjh;a ñ;%YS,S Ndjh;a wfma úfoaY m%;sm;a;sfha moku jYfhka mj;skq we;s' wm fï t<U isákafka wdishdfõ ishjig nj ud l,ska o m%ldY l<d' ta wkqj" fu;eka isg udf.a rch" wdishdkq flakao%Sh" ueo udjf;a úfoaY m%;sm;a;shla fj; jeä wjOdkhla fhduq lrk nj uu m%ldY lrkjd'
ud úYajdi lrkafka" miq.sh jir lsysmh mqrd" wm rfÜ úfoaY m%;sm;a;sfha jeä bv lvla ðkSjd hk jpkhg fjka ù ;snqKq njhs' ud ckdêm;sjrhd f,i miq.sh ckjdß 08 jeksod Èjqreï ÿka fudfydf;a isg" wm flfrys mej;s cd;Hka;r wdl,amh b;d hym;a f,i fjkia fjñka mj;skjd' fujeks ixlS¾K ;;a;ajhlg id¾:lj uqyqK §fï§ cd;Hka;r m%cdjf.a úYajdih" iïuq;sh iy iyfhda.h b;d jeo.;a fjkjd' ud b;d i;=áka m%ldY lsÍug leu;shs" miq.sh udi y;l ld,h ;=<" fuf;la mej;s ;;a;ajh wm rgg jdisodhl f,i;a" rfÜ wNsudkh iy lS¾;s kduh j¾Okh jk mßÈ;a fjkia lr .ekSug udf.a wdKavqj iu;a jQ nj'
w;S;fha § ”fmrÈ. OdkHd.drh” f,i úreodj,s ,o wfma rg wo jk úg" wmg furáka u imhd .; yels wdydr mjd wdkhkh lsÍug fm<ö ;sîu lK.dgqodhl ;;a;ajhla' f.j;af;ka imhd .; yels foa i|yd fj<|fmd<g hdu;a" m%foaYfha jefjk foa i|yd ÿr neyer hdu;a" furg jefjk foa ,nd .ekSug úfoia rgj,a fj; hdu;a uf.a rcfha lDIsld¾ñl m%;sm;a;sh fkdfjhs' ta fjkqjg f.j;a;" .u" iy rg flakao% fldg .;a" cd;sl wdydr m%;sm;a;shla iïmdokh lsÍu oekgu;a uúiska wdrïN fldg ;sfnkjd' ienúkau" ud lDIsl¾u weu;sjrhdj isáh§ Èh;a l< ”wms jjuq)rg k.uq” jevigyfka uQ,sl wNsm%dh jQfha o" fuf,i foaYSh wdydr ksIamdokh m%j¾Okh lsÍuhs'
rfÜ wkd.;hg ia:sridr mokula iemhSug kï lDIsld¾ñl ixj¾Okh w;HjYH idOlhla nj ñka oYl yhlg fmr oel" uyd mßudK f.dú ckmo msysgqùug lghq;= l< uydudkH ü' tia' fiakdkdhl Y%Su;dKkaf.a lDIsld¾ñl o¾Ykh ud fï wjia:dfõ§ f.!rjfhka isysm;a lrkjd'
ù j.dj m%uqL" lDIs ksIamdok m%j¾Okh u.ska fi!LH iïmkak wdydr foaYSh jYfhka ksIamdokh lr ck;djf.a fmdaIK wjYH;d imqrd .ekSu uf.a rcfha uQ,sl b,lalhla' ta wkqj" fudr.ylkao l¨.Û jeks c,dY ;kd mdkSh iy lDIsld¾ñl c, iïmdok wjYH;d imqrd,Sug;a" lDIsl¾uh iy mYq iïm;a wdY%s; ksIamdok lafIa;% ;=<g kùk ;dlaIKh y÷kajd §ug;a udf.a rch lgqh;= lrkq we;s' tfuka u" rfÜ Ôjkd,sh n÷ f.dú ck;dj uqyqK md isák jl=.vq frda. Wjÿr uev meje;aùu msKssi cd;sl jevms<sfj<la Èh;a lsÍug ud mshjr f.k ;sfnkjd'
lrÈh ëjr l¾udka;h fuka u ñßÈh ëjr l¾udka;h ;j ÿrg;a m%j¾Okh lsÍu u.ska rfÜ oekg mj;akd fm%daàka fmdaIK W!k;dj uev,Sug lghq;= lrkjd' úfYaIfhkau" ¥m;a rdcHhl fjfik wms id.r iïm;ska ksis m%;s,dN ,nd .ekSug wm%udoj lghq;= l< hq;= fjkjd' Y%S ,xldfõ NQñ m%foaYh fuka wg .=Khla úYd, wm i;= iuqo% m%foaYh" ëjr l¾udka;hg muKla iSud lr .; hq;= kE' ta wkqj" id.r úoHdj oekg jvd m%dfhda.slj iy mq¿,aj wm rfÜ ixj¾Okhg odhl lr .ekSug uf.a rch lghq;= lrkq we;s'
j¾;udk f,dal rgdj ;=<" rchlg rfÜ ck;djf.a ish¨ wjYH;d ish,a, bgq l< fkdyels nj Tn okakjd' tneúka" ck;d wjYH;d imqrd,sh yels mßÈ rdcH wxYh;a" fm!oa.,sl wxYh;a" isú,a iudch;a tl fia Yla;su;a l< hq;= fjkjd' fm!oa.,sl wxYh k.d isgqùfï § foaYSh l¾udka;j,g jeä jrm%ido ,nd §u wjYHhs' tfuka u" fm!oa.,sl wxYh fj; foaYSh iy úfoaYSh wdfhdack wdl¾IKh lr .ekSug wjYH Èß .ekaùï iy iyk ,nd §ug uf.a rch lghq;= lrkjd' fï yereKq úg" fm!oa.,sl wxYfha fiajlhska yg jrm%ido iy iyk ,nd §u ms<sn|j uf.a rcfha wjOdkh fhduq ù ;sfnkjd'
úfYaIfhkau" rdcH wxYfha jeä odhl;ajhla iys; ksoyia fi!LH fiajh" ksoyia wOHdmkh iy fmdÿ m%jdykh jeks" iuia; ck;djg u m%;s,dN ,nd fok wxY óg;a jvd m%Yia; iy .=Kd;aul f,i by< kexùug lghq;= lrkjd' tys§" rdcH fiajfha .=Kd;aul nj iy ld¾hlaIu;dj j¾Okh lsÍug wjYH m%;sixialrK fkdmudj y÷kajd §ug;a uf.a rch jeä wjOdkhla fhduq lrkq we;s' ta wkqj" rdcH wdh;k ;=< WmfoaYl iNd msysgqjd tajd kshudldrfhka C%shd;aul lrùug;a" rdcH fiajfha jegqma úIu;d ;j ÿrg;a wju lsÍug;a" l=i,;d mdol n|jd .ekSï iy Wiiaùï C%ufõohla y÷kajd §ug;a" iuia; rdcH fiajh ms<sn|j rcH fiajlhdf.a fukau fmdÿ uyck;dj ;=< o oDIaáuh iy wdl,amuh fjkila we;s lsÍug;a uf.a rch mshjr .kq we;s' ud by; mejiQ ish,a, h:d¾:hla njg m;a lrùug kï" weu;s jrhdf.ka weu;sjrhdg" wdKavqfjka wdKavqjg fyda ckdêm;sjrhdf.ka ckdêm;sjrhdg wkqj fjkia fkdjk cd;sl m%;sm;a;s ia:dmkh lsÍug uf.a rch lghq;= lrkq we;s'
;reKhd iy ;dreKHh ms<sn|j wms fndfyda foa l:d lr ;snqK;a cd;shla jYfhka wms Tjqka fjkqfjka bgq lr we;s foa b;d w,am njg fï rfÜ mqmqrd .sh ;reK ler,s idlaIs orkjd' ta .egqïj,ska oyia .Kkla wñ, ;reK Ôú; wm rgg wysñ jqKd' 1990 ;reK wiyk fldñiï jd¾;dfõ ks¾foaY wog;a C%shd;auj ù we;af;a w,am jYfhka' uf.a rch" tu jd¾;dfõ ks¾foaY h<s i,ld n,d wo hq.hg .e,fmk mßÈ C%shd;aul jev ms<sfj<la njg m;a lsÍug lghq;= lrkjd' ta hgf;a" /qlshd ,nd §fï§ fyda fjk;a rdcH ueÈy;aùu wjYH lgh;=j,§ lsisÿ foaYmd,k weÛs,s .eiSulg udf.a rch bv ;nkafka ke;s nj uu wjOdrKh lrkjd'
myiqfjka Wjÿrg ,laúh yels iudc lKavdhï flfrys wm jeä wjOdkhla oelaúh hq;= fjkjd' ldka;djka" <uqka" jhia.; ck.ykh iy hï hï wdndOhkag ,laj isák mqoa.,hska ta w;=ßka m%Odk ;ekla .kakjd' ,dxlSh ck;djf.ka yß wvlg jvd jk ldka;djka cd;sl wd¾:slhg;a iudcfha hy meje;aug;a b;d by< odhl;ajhla ,nd fokjd' uf.a rcfha ish¨ ixj¾Ok Wmdh ud¾.hka ;=< m%uqL wjOdkhla Tjqkaf.a hym; iy iqNisoaêh fjkqfjka fhduq flfrkjd'
orejka rfÜ wkd.;hhs' Tjqka yg jvd;a hym;a fyg Èkhla Wreu lr §ug;a" Tjqkaf.a wdrlaIdj ie,iSug;a" uf.a rcfha uQ,sl wjOdkh fhduq jk nj lsj hq;=hs'
úúO wdndO iys; mqoa.,hska /ila wm w;r isákjd' Tjqkaj /l .ekSfï j.lSu fkdmsßfy,d bgq lrñka Tjqka yg ,nd §ug fhdackd ù we;s udisl wdOdr uqo,a wmyiqjla fkdjk mßÈ" iy Tjqkaf.a wNsudkh /flk mßÈ" oekg mj;sk oeä fr.=,dis yels;dla ,sys,a fldg" ,nd §ug lghq;= lsÍug läkï mshjr .kakjd'
.re l:dkdhl;=uks" YS% ,dxlslhl= f,i furg WmÈk orejl= bÈßfha kj f,dj ch.ekSug we;s wiSñ; jQ bv m%ia:d foi n,k úg" ;u ckj¾.h" wd.u" m%foaYh" fm<m;" wd¾:sl yelshdj wd§ lsisjla ;j ÿrg;a tu orejd bÈßfha ndOdjla úh fkdyelshs' ud bka woyia lrkafka hï mqoa.,hl= i;= wkkH;djla fõ kï th ÿ¾j, lr" Èh lr yeßh hq;= nj fkdfõ' tfy;a ud lK.dgqfjka jqjo lsj hq;= lreKla jkafka" wm yg kQ;k cd;shla f,i ke.S isàug ndOd muqKqjk" we;eï .;dkq.;sl iy miq.dó" jevjiï hq.hg wh;a kYaGdjfYaI wm iudcfha wog;a b;sßj ;sfnk njhs' ud fndfyda wjia:dj, oel ;sfnkjd" ;ukaf.a fm<m;a kduh fmdÿ ia:dkj,§ yඬ k.d lshkd úg we;eï mqoa.,hska wmyiq;djg m;a jk wdldrh' fufia wfmau ifydaor ck;dj wmyiq;djg m;a jk wdldrfhka Tjqkaf.a fm<m;a kï Ndú;d lsÍug ie,eiaùu kQ;k Y%S ,dxlsl;ajh f.dv ke.Sug ndOdjla hehs uu úYajdi lrkjd' tneúka" fmdÿ ia:dk iy fmdÿ f,aLkj, fm<m;a kduh oelaùug wjYH jkafka kï" ta kfuys ysñlrejdf.a leue;a; u; muKla tfia l< hq;= nj;a" hï flfkl= Bg wlue;s jkafka kï" Tyqf.a fyda wehf.a fm<m;a kduh uq,l=rej,ska muKla oelaùug wjYH m%;smdok ie,iSug;a uf.a rch lgh;= lrkjd' ta wkqj" ;u fm<m;a kduh m%isoaêfha Ndú;d lsÍug we;s whs;shg ndOd jkafka kE' úfYaIfhkau" ud fï C%shdj i,lkafka" 1956 m%.;sYS,S iudc úma,jhg kdhl;ajh ÿka nKavdrkdhl YS%u;dKkaf.a iudc)m%cd;ka;%jd§ o¾Ykh ;j ÿrg;a bÈßhg f.k hdug bjy,a jk mshjrla f,ihs'
ld,dkqrEmSj f,dalh fjkia jk wdldrh wkqj f,dalfha kj wNsfhda. we;s fjkjd" kj iudc m%Yak we;s fjkjd' wms tu kj wNsfhda. iy m%Yakj,g wfma iNH;ajfha yr moaO;sh /ql .ksñka kj oelaulska hq;=j m%;spdr oelaùug iQodkï úh hq;=hs'
Y%S ,xldj oekgu;a u;ao%jH Ndú;h wêl rgla njg m;aj ;sfnkjd'wfma rfÜ orejka u;a Wjÿfrka uqojd .ekSug wfmdfydi;a jqjfyd;a wfma lsisÿ wkd.;jd§ n,dfmdfrd;a;=jla bgq fkdjkq we;s nj ud wjOdrKh l< hq;=hs' u;ao%jH Ndú;h yqÿ fi!LH m%Yakhla muKla fkdj" wfma rfÜ iudc m%Yakhla njg m;aj we;s nj Tn okakjd' ÿïfld<" ÿïjeá Ndú;h wju lsÍfï isg ish¨ wdldrfha u;ao%jH Ndú;h wju lsÍu i|yd udf.a m%Odk;ajfhka hq;=j u;ao%jH ksjdrKh i|yd kj §m jHdma; jevigykla oekgu;a C%shd;aul fldg ;sfnkjd'
.re l:dkdhl;=uks" fï rfÜ kj foaYmd,k ixialD;shla wdrïN úh hq;= nj l,l mgka W.;=ka iy nqoaêu;=ka fmkajd ÿkakd' ud ckjdß 08 jeksod n,hg m;a jQfha ta kj foaYmd,k ixialD;sh wdrïN lrk njg ,nd ÿka m%;s{djla o iu. nj ud isysm;a l< hq;=hs' mßmQ¾K iy wdo¾Yj;a foaYmd,{hl= i;= úh hq;= úkh.rel nj" hym;a m%;srEmh" ukd fm!reIh iy iodpdrj;a núka imsß ck kdhlskaf.ka ieÿï,;a kj foaYmd,k ixialD;shla f.dv ke.Su fjkqfjka ud lem ù isák nj m%ldY lsÍug leu;shs'
rfÜ fmdÿ uy ck;dj o foaYSh fukau úfoia.; nqoaêu;=ka o n,dfmdfrd;a;= jQ ta kj foaYmd,k ixialD;sh we;s lsÍfï w;a;sjdru oeka jeà ;sfnkjd' fï rg ;=< úisÍ isák foaYSh nqoaêu;=kag fukau úfoia .; Y%S ,dxlSh nqoaêu;=kag ud f.!rjfhka wdrdOkd lrkjd" fï rfÜ ke.S tk tu kj iïuq;sjd§ foaYmd,k mßirh ;=< Tfí úfYaI{ oekqu iy yelshdjka wfma rg f.dv ke.Sug odhl lrk f,i' úfYaIfhkau" ;u uõ rgg fiajh lsÍu i|yd udf.a fï b,a,Su ms<sf.k kej; meñ”ug wfmalaId lrk úfoia.; Y%S ,dxlsl nqoaêu;=ka r;= m,ila u;ska ms<s.ekSug;a Tjqkaj" furgg f.kajd .ekSu iïnkaëlrKh lsÍu msKsi udf.a wëlaIKh hgf;a úfYaI ld¾hdxYhla msysgqùug;a udf.a rch lghq;= lrkq we;s' foaYmd,ksl jYfhka ms,a j,g fkdfn§" rfÜ wNsjDoaêh fjkqfjka tluq;=qj jev lsÍug iqÿiqu ld,h oeka t<U we;s nj uu Tjqkag isysm;a lrkakg leu;shs'
wjika jYfhka" ud tla lreKla wjOdrKh l< hq;=hs' fï rg ksoyi ,enQ Èk isg md,kh flrefKa m%Odk mlaI folla úiska' bka tla mlaIhla wjqreÿ 35la fï rg md,kh l<d' wfkla mlaIh wjqreÿ 32la fï rg md,kh l<d' tlsfkldf.a ld,h ;=< isÿ l< foa .ek fodaIdfrdamKh lrñka" tÈßjd§ foaYmd,kh lrkjd fjkqjg iïuq;sjd§ foaYmd,k iïm%odhla f.dv ke.Sug udf.a Oqr ld,h ;=<§ ud orkd wêIaGdkYS,S m%h;akhg Tn ieuf.a iyfhda.h iy lemùu" rfÜ iy cd;sfha wNsjDoaêh fjkqfjka" ,nd fok fuka ud Tfnka f.!rjfhka b,a,d isákjd'
fu;eka isg" fï m%Odk mlaI foflys iqixfhda.h moku jYfhka ;nd .ksñka md¾,sfïka;=j ksfhdackh lrk ish¨ mlaI iy uyck ksfhdað;hkaf.a iïuq;sjd§ iyfhda.h" oekg f.dvkef.ñka mj;sk hym;a foaYmd,k ixialD;sh ;jÿrg;a ;yjqre jk wkaoñka rfÜ wNsjDoaêh iy m%.ukh i|yd fhdod .; yels jkafka flfiao hkak ms<sn|j Tnf.a wjOdkh fhduq lrk fuka ud Tn ish¨ fokdf.ka f.!rjfhka b,a,d isákjd'
LEN