ckdêm;s ffu;%smd, isßfiak uy;d úiska kS;súfrdaë f,i isÿlrk ,o jHjia:d l=uKa;%Kh fya;=fjka Y%S ,xldfõ wd¾:slh uy;a wk;=rlg m;aj ;sfnk nj;a cd;Hka;r uQ,H fj<|fmd, úYd, lvdjeàulg ,laj we;s fudfyd;l" ckm;s úiska we;slrk ,o fuu wúksYaÑ; ;;a;ajh ksid rgg wys;lr n,mEï we;sj ;sfnk nj uqo,a yd ckudOH wud;H ux., iurùr wjOdrKh lrhs'
ksfõokhla ksl=;a lrñka wud;H ux., iurùr fï nj i|yka lrk w;r wd¾:slh wjOdkfuys jeàfuys,d m<uq wys;lr n,mEu we;sjQfha fld<U fldgia fj<|fmd<g nj;a fld<U fldgia fj<|fmdf<a i÷od isg n%yiam;skaod Èk y;rla jeks flá l,la ;=< re ì,shk 4 l uqo,la ráka neyerj f.k f.dia ;sfnk nj;a tys i|yka lr we;'
tfiau 2018 ckjdßfha isg iema;eïn¾ olajd jQ udi 9 la ;=<u ^Èk 270 la& iuia:hla jYfhka ráka neyerj f.k f.dia we;af;a re ì,shk 6'1 la muKla njo tu ksfõokfha fmkajd fohs'
wud;Hjrhd úiska ksl=;a l, ksfõokfha jeäÿrg;a fufiao oelafõ'
Y%S ,xldfõ wd¾:sl l<ukdlrKh ms<sn|j úYajdih m¿ÿùu fya;=fjka úfoaYslhka ;u fldgia iS>%fhka wf,ú lrñka isá;s' fufia úfoaYslhka ;u wdfhdack uqo,a ráka neyerj f.khdu cd;Hka;r uq,H w¾nQoh uOHfha wm rfÜ wd¾:slhg uy;a n,mEï we;s lrhs' 2019 ckjdß ui l,a msfrk we'fvd' ì,shkhl iaffjÍ neÿïlrfha bmehSu lsisod fkdjQ úrE whqßka 5'6] isg 9'9 ] olajd fo.=Khlska muK jeä úh' Y%S ,xldfõ Kh iïnkaOfhka uE;§ we;sjQ jeä wjodkï ;;a;ajh fya;=fjka úfoaYSh wdfhdaclhka" cd;Hka;r wdfhdaclhka jeä fmd<shla b,a,d isák ksid fuu ;;ajh Woa.;j we;' fuh jkdyS Y%S ,xldfõ úfoaY Kh .ekSfï msßjeh fo.=Khla jkq we;'
f.ùï w¾nqohla w; <Û `
Y%S ,xldj tys úfoaY Kh f.ùug wfmdfydi;a jQjfyd;a rg fujeksu m%;sm;a;s l%shd;aul l< wd¾ckaákdfõ ;;a;ajhg ke;fyd;a fjksishqfõ,djg;a jvd wka; ;;a;ajhg m;aùu fkdwkqudkhs' fujeks iyisl yd wjia:djd§ l%shd ksid mSvdjg m;ajkqfha wm rfÜ mqrjeishka h ' Y%S ,xldj jeks wNsfhda.j,g uqyqK fok wd¾ckaákdfõ§ o" fuu i;sh ;=< wm rfÜ isÿ lrk ,oaola fuka m%;sm;a;suh fjkia lsÍu fya;=fjka tys fmd<S wkqmd;h 74] g jeäúh' Woaoukh 22] la jQ w;r tys uqo, jk fmfid ys w.h 115] m%;sY;hlska wjm%udKh úh'
remshf,a w.h ;jÿrg;a my<g `
Y%S ,xldfõ Kh iy fldgia j, isÿjkakdjq iS>% úfoaY wf,úlrKfhys m%;sm,hla jYfhka Y%S ,xldfõ remshf,a w.h yd foaYSh fmd<S wkqmd;h flfrys ie,lsh hq;= mSvkhla we;sjkq we;' remsh,a 175 g wvqfjka ia:djr ù ;snQ remshf,a w.h isõ Èkla ;=< remsh,a 174 isg 177'3 olajd wjm%udKh úh' remsh, wdrlaId lsÍu i|yd b;d wudrefjka f.dv ke.+ úfoaY ixÑ;fha uqo,a úls”fï merKs rdcmlaI Wmdh ud¾.h oekgu;a l%shdjg kxjd ;sfí' fuh kej; jdrhla wid¾:l Wmdh ud¾.hla f,i Tmamq jkq we;' ixÑ;h g we;sjkakdjQ mdvqj bÈßfha§ ;sfnk úfoaY Kh fiajdlrKh f.ùu i|yd ;sfnk ÿIalr;djh ;j;a ;Sj% lrkq we;'
o%jYS,s;djh ;shqKq f,i oeäj we;s neúka foaYSh fmd<S wkqmd;h flfrys ie,lsh hq;= whqßka n,mEï oekgu;a t,a,ù ;sfí' fuu i;sh ;=< we;sjQ mSvKh fya;=fjka Y%S ,xld uy nexl=j úiska fmd<S wkqmd;h jeä lsÍfï oeä iïNdú;djhla mj;shs' fuh ksid Kh .ekSfï msßjeh jeä jk w;r wdfhdack yd wd¾:sl l%shdjka wvmK lrkq we;'
wdfhdack yeÍ hhs • GSP + wjOdkfï `
msßfyñka mej;s wmkhkh iy tl ;ek m,afjñka mej;s iDcq úfoaY wdfhdack wdmiaig lerlùug yrjkak Y%S ,xldj hdka;ñka iu;ajQjd muKs' 2017 jir ;=< wmkhkh yd iDcq úfoaY wdfhdackh úYsIaG ;;a;ajfha mej;s w;r th 2018 uq,a udi yh ;=, wLKavj j¾Okh úh' wjdikdjlg fuka" fuu kS;s úfrdaë wdKavqfõ ks¾,eÊð; m%cd;ka;% úfrdaë l%shd iy jHjia:dkql+, fkdjk l%shd ksid wm úiska b;d fjyi ù hqfrdamSh fj<|fmd, msúiqu yd Ô tia mS ¤ ^GSP¤& jevigyk wjodkï ;;a;ajhg ;,aÆlr we;' fuu fj<|fmd< wjia:d wmg wysñ jqjfyd;a " f,dj úYd,u fj<|fmd< wjia:dj wysñù" wmf.a ëjr yd uqyqÿ wdydr lafIa;%h fukau weÛÆï lafIa;%hgo fnfyúka wys;lr n,mEï we;sjkq we;' ixjD; wd¾:sl l%uh" wdrlaIKjdoh iy m%;s.dó m%;sm;a;s flfrys keUDjkafka kï wm rg h<s wd¾:sl w¾nqO lrd ;,aÆùu je<elaúh fkdyel'
fuu iDKd;aul m%jK;djh cd;Hdka;r we.ehqï wdh;kj, ^International Rating Agencies& laIKsl wjOdkh g ,laj ;sfí' ksr;=rej fjkiajk m%;sm;a;s iu.ska jQ Èla.eiaiqKq foaYmd,k le<öu wdfhdaclhkaf.a úYajdih ke;slrk w;r 2019) 2022 ld,h w;r úYd, jYfhka f.úh hq;= úfoaY Kh fiajdlrkh bgqlsÍu o rchg úYd, wNsfhda.hla fõ' ;j;a we.hSï wdh;khla jQ uQä wdh;kh ^Moody’s& mjid we;af;a cd;Hka;r uQ,H fj<|fmd< oreKq ;;a;ajhl mj;soa§" wkd.; m%;sm;a;sh flfrys wúksYaÑ; ;;a;ajhla mej;Su cd;Hka;r wdfhdaclhkaf.a úYajdih Èkd.ekSfï § iDK n,mEula we;s jkq we;'
cd;Hka;r uq,H wdh;k rg w;ayeÍfï wjOdkula `
uQ,H wdh;khka we.hSug ,lalrk cd;Hka;r wdh;k Y%S ,xldj ms<sn| Tjqkaf.a we.hSï ;;a;ajh my; fy<Sfï nrm;, wjodkula mj;shs' fï fya;=fjka cd;Hka;r iaffjÍ Kh i|yd fmd<S wkqmd;h jeäùug iy Y%S ,xldjg Kh fokakka w;sYhska miqniskakg bv we;' ta miq.sh i;sfha Y%S ,xldfõ jHdl+, foaYmd,k ;;a;ajh yuqfõ werô uQ,H m%;sm;a;sh fya;=fjks' bÈß jir ;=k we;=<; Y%S ,xldj úiska úfoaYhkag f.úh hq;= we'fvd' ì,shk 15 l Kh fiajdlrKh i|yd Kh ,nd .ekSu w;s ÿIalr lreKla fõ' wm rch úiska b;d l,amkdldÍj l%shdjg kxjk ,o m%;sm;a;sj,g h<s fuu rg fhduq lrñka wd¾:slh h<s m%;sIaGdmkh fkdl<fyd;a cd;Hka;r uQ,H wdh;k Kh fkdf.ùfï nrm;, wjOdkug uqyqK §ug isÿjkq we;'
rdcH uQ,H tald.%;djh yd id¾j wd¾:sl ia:dhs;djh we;s lsÍu i|yd miq.sh jir fol ;=< Y%S ,xldfõ uqo,a wud;HdxYh yd uy nexl=j b;d wudrefjka lghq;= lf<ah' 2019 ) 2022 ld,h ;=< wmg úYd, m%udKfhka úfoaYSh Kh fiajdlrK nkaOkhka ;sfnk neúka c.;a uQ,H fj<|fmd< ;=< úYajikSh;aj Èkd.ekSu i|yd lemlsÍï lrk ,§' fuu úYajikSh;ajh j.lSï rys; wdldrhg fuu kS;s úfrdaë wdKavqj úiska i;shl ld,h ;=< fl,id oud ;sfí'
rdcH wdodhu wvqùfï m%jK;djla `
miq.sh n%yiam;skaod isÿ lrk ,o úúO nÿ lmdyeÍï rdcH wdodhug mSvd muqKqjkq we;' 2019 jir ;=< remsh,a g%s,shk 2 l Kh fiajdlrKhla lsÍug iy wmf.a rdcH wdodhu remsh,a g%s,shk follg wdikakj ;sfnk ixo¾Nh ;=< wodhfï lsis¥ wvqùula isÿùu hkq uQ,H nkaOkhka yd rdcH fiajhg m%;smdok ,nd§ug ;sfnk rcfha yelshdjka fj; w;sYhska úkdY odhl fõ'
j;auka md,kh úiska wkdjrKh lrk ,o nÿ wvqlsÍfï fhdackd 15 ka ;=kla jk úÿ,s ixfoaY nÿ wvqlsÍu" jeÜ i|yd wdodhï iSudjka jeälsÍu iy fmd<S wdodhï u; jQ r|jd.ekSfï noao wvqlsÍu wd§h muKla .;fyd;a thska re ì,shk 75l wdodhï wvqùula isÿ jkq we;' ^fuh iuDÈh ,nd§u i|yd jirlg jeh lrk uqo, fuka fo.=Khlg wdikak m%udKhls&' ienúkau 5] l wjika r|jd.ekSfï noao bj;a lrkafka kï" fmd<S wdodhu" wdodhï f,i m%ldYhg m;a fldg oekg j,x.= 5] fjkqjg 24] wdodhï noaola wh lsÍug Tjqka n,dfmdre;a;= fjkjd úh yel'
uyskaof.a nÿ iyk fi,a,u `
fuu kS;s úfrdaë rch úiska úiska Tjqkaf.a wia:sr" j.lSï úrys; tfy;a ckm%sh nÿ wvqlsÍï ;=< rcfha úhoï wvqlrkqfha flfiaoehs ;ju;a meyeÈ,s ke;' 2018 jif¾ uq,a udi 6 ;=< iuia; rdcH wdodhu re ì,shk 925 ls' rdcH jegqma i|yd re ì,shk 316 la" fmd,s f.ùï i|yd re ì,shk 391 la iy iqN idOk úhou i|yd re ì,shk 223 la jk w;r fuu úhoï ;=fka tl;=j muKla re ì,shk 930 ls' uyskao rdcmlaI uy;d rdcH fiajl m%udKh wvq lrhs o @ rdcH jegqma wvq lrhs o @ iuyrúg Tyq úY%du jegqm wvq lrdú o @
ieneúkau fuu l=uKa;%Kh fya;=fjka NdKavd.dr ì,am;aj, fmd<S wkqmd;h fmr weia;fïka;= l< m%udKhg jvd fnfyúkau jeäjkq we;' Tyqg we;s tlu úl,amh ixj¾Ok lghq;= i|yd ;sfnk úhoï lmdyeÍuh' tfia lsÍug wm rch lsisÿ wdldrhlska lghq;= lf<a ke;' wdodhï wvqùï wdjrKh lsÍu i|yd ,wud;H uKav,h wvq lrkjd, iy ,m%d.aOk úhoï kej; iudf,dapkh lrkjd, hkqfjka uyskao rdcmlaI uy;d m%ldY lsÍu hkq ck;d wjOdkh fjk;a u.g fhduq lr Tjqka /jàug .kq ,nk yqÿ m%h;akhka muKs'
bkaOk ñ, foaYmd,kSlrKh ùu `
bkaOk ñ, iQ;%h bj;a lsÍfuka" fuu kS;s úfrdaë md,lhka W;aiy lrkqfha bkaOk ñ, ;SrKh lsÍfï§ úksúo fkdfmfkk" foaYmd,kSlrKh jQ ñ, l%uhla wkq.ukh lsÍugh' thska ,xld Lksc f;,a ixia:djg re ì,shk 350 g wêl mdvqjla isÿ jkq we;s w;r tu nr wjidkfha nÿ f.jk ck;dj u; mgjkq we;' Tlaf;daïn¾ 10 jk Èkg miqj isx.mQre ma,eÜia f;,a ñf,ys 12 ] l wvqùula jd¾;d jQ w;r bkaOk ñ, iQ;%h wkqj o f;,a ñ, wvq lsÍug yelsj ;sìKs'
ck;dj rjgd wd¾:slh wk;=f¾ fy<kak tmd `
miq.sh i;sh ;=< .kq ,enQ j.lSï rys; l%shdjka wd¾:sl l<ukdlrK uQ,sl isoaOdka;j,g mjd mgyeks tajdh' fuu flá ld,Sk" my;a ucr l%uhka" n,h veye .ekSu i|yd ck;dj /jàug lrkq ,nk W;aidyhka jk w;r Tjqkaf.a uQ,sl wruqK ù we;af;a" fï jk úg Widúfha mj;akd kvqj,ska ksoyiaùuh' fujeks w{dk l%shdud¾. ;=<ska wfma rg úYd, wd¾:sl w.dOhlg weo oukq we;'
wm rch úiska wd¾:sl j¾Ok W;af;ackh lsÍu yd ck;djf.a Ôjk uÜgu kxjkakg b;d ie,iqï iy.;j jevigyka iuQyhla l%shdjg kxjk ,§' iqÆ jHdmdr yd wdh;k n,.ekaùu i|yd y÷kajdfok ,o “tkagm%hsia Y%S ,xld“ jevigyk úYd, m%.;shla w;alrf.k ;sfí' ‘.ïfmr,sh‘ jevigyk .%dóh wd¾:sl há;, myiqlï Èßu;a lsÍu i|yd m%Odk uQ,dY%hla njg m;aj we;' wmf.a m%dfhda.sl id¾j wd¾:sl m%;sm;a;s yryd WoaOukh md,kh lr ;sfnk w;r Tlaf;daïn¾ udih ;=< wdydr ñ, .Kka 2'3 ] wvqúh' fuu i;sfha§ y÷kajd fok ,o wdldrfha nd," w¥ro¾YS iy j.lSï úrys; l%shdj,g wm rch fm<U jQfha ke;'
wid¾:l" mj;ajdf.k hd fkdyels fuu jxpksl l%shdjkag fkd/jfgk f,i;a fuu kS;s úfrdaë md,lhkaf.a m%cd;ka;% úfrdaë" jHjia:d úfrdaë jxpksl Wmdhhka m%;slafIam lrk f,i fï rfÜ ishÆ inqoaêu;a ck;djf.ka b,a,d isáñ'